آروماتراپی یا رایحه درمانی چیست؟ روش های استفاده و خطرات احتمالی آن

آروماتراپی یا رایحه درمانی، که امروزه به عنوان یکی از شاخه‌های علم پزشکی محسوب می‌شود، برای درمان انواع بیماری‌های جسمی و روحی به کار می‌رود. آروماتراپی، با استفاده از عطر و بویی که از عصاره قسمت‌های مختلف گیاهان بدست می‌آید بر روی حس بویایی و حس لامسه، تاثیر می‌گذارد و باعث هماهنگی جسم و روان می‌شود. آروماتراپی امروزه طرفداران بسیاری دارد و اغلب از آن برای کاهش استرس استفاده می‌شود.

در رایحه درمانی از روغن‌های اسانسی و سایر ترکیبات گیاهی معطر استفاده می‌شود که این روغن‌ها از عصاره‌ی قسمت‌های مختلف گیاهان و با استفاده از روش‌هایی مانند تقطیر، جوشاندن، فشردن، و حل کردن بدست می‌آیند. این روغن‌های اسانسی به صورت ماساژ، موضعی و یا ازطریق استنشاق مورد استفاده قرار می‌گیرند. بسیاری از این روغن‌ها به دلیل داشتن خاصیت ضد قارچی، ضد ویروسی و ضد عفونی کنندگی در انواع محصولات بهداشتی و آرایشی استفاده می‌شوند. آروماتراپی تغییراتی را بر روی سیستم عصبی ایجاد می‌کند که می‌تواند وضعیت کلی سلامت بدن و روح را بهبود ببخشد.

تاریخچه آروماتراپی یا رایحه درمانی

تاریخچه رایحه درمانی به بیش از 3500 سال قبل از میلاد باز می‌گردد. روغن‌های معطر در آن زمان برای اهداف مذهبی، عطر و دارو استفاده می‌شدند و یونانی‌ها، سرخ پوستان و رومی‌ها از اسانس‌ها و محصولات معطر برای مصارف مختلفی از جمله بهداشتی و درمانی استفاده می‌کردند. اصطلاح آروماتراپی توسط شیمیدان فرانسوی رنه موریس گاته فوس در سال 1935 پس از یک حادثه سوختگی اختراع شد، او ادعا کرد که سوختگی را به طور موثر با اسانس اسطوخودوس درمان کرده است.

امروزه رایحه درمانی بیشتر مورد توجه مطالعات علمی قرار گرفته است و به عنوان یک شاخه کامل پزشکی شناخته شده است. بیش از 17000 مقاله در مورد آروماتراپی در نشریات علمی سطح بین المللی منتشر شده است.

چگونه رایحه درمانی کنیم؟

راه‌های مختلفی برای استفاده از آروماتراپی وجود دارند. روش‌های استفاده از روغن‌های معطر یا اسانسی می‌توانند شامل استشمام اسانس مورد نظر، ماساژ دادن بر روی پوست، اسپری کردن در هوا، ریختن آن‌ها درون آب وان حمام یا انواع خوراکی این روغن‌ها باشند. سریع‌ترین تکنیک جذب این روغن‌ها از طریق حس بویایی می‌باشد؛ چراکه در این روش، تاثیرات اسانس معطر از دو راه دریافت می‌شود. روغن از طریق دستگاه تنفسی وارد بدن می‌شود، و از سوی دیگر توسط حس بویایی تجزیه و تحلیل شده و پیغام‌ها به مغز انتقال پیدا می‎کنند.

 انواع رایحه درمانی

از روغن‌های اسانسی و یا محصولات آروماتراپی به صورت موضعی و یا استنشاق استفاده می‌شود. درست است که روش استنشاق می‌تواند تاثیر بیشتری داشته باشد؛ اما هر کدام از این روش‌ها برای بهبود بیماری‌های مشخصی به کار گرفته می‌شوند. برای مثال در روش استنشاق به دلیل اینکه این روغن‌ها از طریق تنفس وارد بدن می‌شوند، برای برطرف کردن گرفتگی بینی و سینه و برای ضدعفونی کردن مجرای تنفسی کاربرد دارد. همچنین، در این روش مولکول‌هایی که وارد بینی یا دهان می‌شوند، به ریه‌ها رفته و از آنجا به سایر بخش‌های بدن می‌روند و زمانی که این مولکول‌ها به مغز می‌رسند، بر سیستم لیمبیک اثر می‌گذارند. این سیستم نیز با احساسات، فشار خون، ضربان قلب، تنفس، استرس، حافظه و تعادل هورمونی مرتبط است. به همین دلیل به کاهش میزان استرس و اضطراب نیز کمک می‌کند. در مقابل در روش موضعی که از روغن‌های ماساژ و محصولات مراقبت از پوست استفاده می‌شود، آروماتراپی از طریق پوست انجام می‌گیرد. در این روش با ماساژ دادن ناحیه‌ای که در آن از روغن اسانسی استفاده شده، گردش خون و میزان جذب افزایش می‌یابد.

محصولات آروماتراپی

نمونه‌ای از انواع محصولات آروماتراپی که معمولاً در دسترس هستند، شامل موارد زیر می‌باشند:

• روغن های ماساژ
• اسپری‌های خوشبو کننده
• عطرها و ادکلن‌های شخصی
• روغن‌های اساسی
• شمع‌های معطر
• کمپرس سرد و گرم

محصولات حمام

• نمک حمام
• کوکتل یا بمب حمام
• روغن‌های حمام
• صابون‌ها و پاک کننده‌ها

محصولات مراقبت از پوست

• مرطوب کننده‌ها
• لوسیون‌ها
• کرم‌ها
• روغن‌های بدن
• لایه بردا‌ها
• ماسک‌های صورت 

محصولات مراقبت از مو

• شامپوها
• بالم‌ها
•   محرک های رشد مو

محصولات بهداشتی

• دئودورانت‌ها
• پودرهای بدن
• دهانشویه

شمع‌های آروماتراپی

شمع آروماتراپی یک اصطلاح عمومی برای شمع‌هایی است که حاوی مقدار بسیار زیادی روغن‌های ضروری هستند. روغن‌های ضروری مواد غلیظی هستند که از گیاهان و رزین به دست می‌آیند. یکی از بهترین و آسان‌ترین روش‌ها برای آروماتراپی، استفاده از این شمع‌های معطر حاوی روغن‌های ضروری هستند.

از آنجایی که هیچ تعریف مشخصی برای شمع‌های آروماتراپی وجود ندارد، این شمع‌ها می‌توانند از نظر کیفیت و قدرت متفاوت باشند. برخی فقط حاوی اسانس هستند، در حالی که برخی دیگر شامل اسانس‌ها و عطرهای مصنوعی می‌باشند.

مزایای شمع های رایحه درمانی

در حالت کلی محققان مزایای شمع‌های آروماتراپی را بررسی نکرده‌اند؛ اما برخی از روغن‌های ضروری ممکن است به تسکین استرس کمک کنند. همچنین، یک مطالعه در سال 2019 نشان داد که استنشاق اسانس اسطوخودوس می‌تواند اضطراب را کاهش دهد.

شواهد اولیه نشان می‌دهد که سایر روغن‌های ضروری نیز ممکن است استرس را کاهش دهند، از جمله:

• مریم گلی: یک مطالعه در زنانی که در دوران یائسگی قرار داشتند نشان داد که مریم گلی سطح کورتیزول را کاهش می‌دهد. کورتیزول یکی از هورمون‌هایی است که در پاسخ به استرس بدن نقش دارد.

• ترنج: مطالعه کوچک دیگری در زنان نشان داد که ترنج باعث کاهش احساسات منفی، خستگی و سطح کورتیزول بزاق می‌شود.

• یلانگ یلانگ (گل‌های درخت کانانگا): یک مطالعه آزمایشی در سال 2014 نشان داد افرادی که یلانگ یلانگ را به مدت 30، 60 و 90 روز استنشاق کردند، نسبت به افرادی که از دارو استفاده می‌کردند، عزت نفس بالاتری داشتند.

از آنجایی که این مطالعات تعداد شرکت کنندگان کمی داشتند و از شمع به عنوان روشی برای استنشاق استفاده نمی‌کردند، مشخص نیست که آیا این مزایا به طور کلی برای افرادی که از شمع‌های آروماتراپی استفاده می‌کنند نیز صدق می‌کند یا خیر. اثرات آرام بخش شمع‌ها ممکن است به دلیل ارتباط آن‌ها با تمدد اعصاب باشد.                                                                                                                                                یکی دیگر از مزایای شمع‌های رایحه درمانی این است که بر خلاف بسیاری از شمع‌های معطر موجود در بازار، برخی از آن‌ها فاقد عطر مصنوعی هستند. یک مطالعه در سال 2016 نشان داد که 34.7٪ از افراد به دلیل قرار گرفتن در معرض عطرهای مصنوعی اثرات نامطلوبی بر سلامتی خود داشتند، از جمله:

• میگرن
• سردرد
• حملات آسم
• مشکلات تنفسی
• درماتیت تماسی

فواید رایحه درمانی

همانطور که اشاره شد، رایحه درمانی یا آرومانراپی می‌تواند تاثیر زیادی در بهبود سلامت جسمی و روحی داشته باشد. با توجه به اینکه امروزه تمامی افراد در معرض استرس‌های شدید قرار دارند، همواره به دنبال راه‌هایی برای کاهش آن در زندگی روزمره خود هستند. آروماتراپی از جمله یکی از بهترین روش‌ها برای کاهش استرس می‌باشد. تحقیقات زیادی ثابت کرده‌اند که بسیاری از اسانس‌ها توانایی بی نظیری در تسکین و کاهش اضطراب دارند. از بین این اسانس‌ها می‌توان به اسطوخودوس، رز، نارنگی و شمعدانی اشاره کرد. این اسانس‌ها که در ایجاد آرامش و تمدد اعصاب مفید می‌باشند. علاوه بر کاهش استرس، رایحه درمانی مزایای زیادی مانند موارد زیر می‌تواند داشته باشد:

• تقویت حافظه و افزایش تمرکز
• افزایش میزان صبر و تحمل
• فرونشاندن خشم
• بهبود کیفیت خواب
• مدیریت درد
• کاهش خستگی
• کاهش دردهای عضلانی
• بهبود سلامت پوست
• کمک به هضم بهتر غذا

آروماتراپی همچنین می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌ها موثر باشد و به بهبود آن‌ها کمک کند. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:

• افسردگی
• التهاب
• آکنه
• مسائل قاعدگی
• یائسگی
• مشکلات گردش خون
• آسم
• سرطان
• آرتروز
• سردرد
• بیماری های باکتریایی
• سینوزیت

عوارض رایحه درمانی

همانند هر روش دیگری، آروماتراپی نیز می‌تواند علاوه بر مزایایی که دارد، عوارضی نیز به همراه داشته باشد یا برای برخی از افراد با بیماری‌های خاص خطراتی داشته باشد. به عنوان نمونه، ممکن است برخی از روغن‌ها یا اسانس‌های مخصوص آروماتراپی، محرک باشند و بنابراین افرادی که دارای فشار خون بالا هستند، باید از آن‌ها دوری کنند. علاوه بر این، محصولات آروماتراپی، هرکدام کاربرد خاص خودشان را دارند و بنابراین، قبل از اقدام به آروماتراپی باید به ویژگی‌های محصولی که قرار است از آن استفاده کنیم، توجه داشته باشیم. همچنین بهتر از رایحه درمانی با یک متخصص مشورت کنیم.

افرادی که به بیماری‌های زیر مبتلا هستند، باید قبل از آروماتراپی احتیاط‌های لازم را داشته باشند:

• بیماری های پوستی
• آلرژی
• صرع
• آسم
• فشارخون بالا
• سرطان تخمدان یا پستان

 استفاده از آروماتراپی برای زنان باردار توصیه نمی‌شود؛ چراکه ممکن است خطراتی برای جنین به وجود بیاورد. عوارضی که آروماتراپی، می‌تواند به همراه داشته باشد، می‌توانند موارد زیر باشند:

• سردرد
• خارش پوست
• حالت تهوع
• حساسیت

می‌توانید انواع رایحه اسانس و عودهای مختلف را از فروشگاه سارموم تهیه کنید.

اسانس، در رایحه های مختلف

اسانس شمع
با رایحه های مختلف
مخصوص استفاده در اسانسوزهای مختلف

۲۹,۰۰۰تومان ۲۲,۰۰۰تومان

به سبد خرید خود اضافه کنید