به مناسبت روز جهانی زنبور عسل

سالهاست بخاطر تلاش‌های فردی به نام آنتوان جانسا که تکنیک‌های نگهداری از زنبور عسل را معرفی کرد، روز ۲۰ می(۳۰ اردیبهشت)به عنوان روز جهانی زنبور عسل نامگذاری شد. این موجود دوست داشتنی و بسیار پر اهمیت در زندگی همه ماست.

زنبورهای عسل در تامین یک سوم مواد غذایی طبیعی که ما انسان ها مصرف می کنیم نقش مستقیم دارند و عملیات گرده افشانی که انجام می دهند بسیار حیاتی تر از آن است که ما تصور می کنیم.

نگاهی کوتاه به زندگی در کندو

زندگی یک زنبور وقتی از تخم بیرون می‌آید شروع می‌شود؛ همه زنبورها بالافاصله شروع به پرواز و جمع‌آوری شهد گل‌ها نمی‌کنند. زنبورهای هر کندو سه نوع می‌باشند که شامل زنبور ملکه، زنبور نر و زنبور کارگر هستند. زنبور عسل  حشره اجتماعی است که حتی اگر در خارج از کندو غذای کافی داشته باشد باز هم نمی‌تواند به تنهایی زندگی کند.

نقش حیاتی زنبورهای کارگر در گرده‌افشانی گیاهان

زنبورها هنگام جمع‌آوری شهد، گرده‌ی گل‌ها را در سبدهای مخصوص گرده که در زانوهای آن‌ها قرار دارد جمع می‌کنند. زمانی که زنبورهای کارگر برای جمع‌آوری شهد از گلی به گل دیگر می‌روند، گرده‌های گل چسبیده شده به پاهای خود را از گلی به گل دیگر جا به جا می‌کنند و در نتیجه عمل گرده‌افشانی گیاهان توسط آن‌ها صورت می‌گیرد. برخی از گیاهان هرگز گرده‌افشانی نمی‌کنند. بنابراین گرده‌افشانی آن‌ها بدون وجود زنبور عسل ممکن نیست. از این‌رو سلامت زنبور عسل یکی از فاکتورهای حیاتی برای برقرار ماندن اکوسیستم زیست محیطی است.

مطالعات نشان می‌دهد که حدود یک چهارم از گرده‌افشانی درختان میوه از طریق زنبورهای عسل صورت می‌گیرد. به این ترتیب نه تنها گرده‌افشانی گیاهان و درختان بلکه رژیم غذایی انسان‌ها نیز تحت تاثیر زنبورهای عسل قرار دارد. پس از بازگشت زنبورهای کارگر به کندو مابقی گرده گل‌های باقی مانده بر روی پاهای آن‌ها نیز در مخزن مواد غذایی کندو ذخیره می‌شود تا در صورت نیاز توسط سایر زنبورها مورد استفاده قرار گیرد.

نظریه‌های موجود در خصوص خطر انقراض زنبورهای عسل ( CCD یا Colony collapse disorder ) چیست؟

برخی معتقدند زنبورها به دلیل کمبود پروتئین که ناشی از بیماری‌های عفونی مانند ویروس پارالایز اسرائیل است، در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند. برخی دیگر بر این باورند که دخالت انسان‌ها در مهندسی محیط زیست مانند افزایش سموم زیست محیطی، آفت‌ها، آلودگی هوا و … عامل اصلی کاهش بی‌سابقه جمعیت زنبورهای عسل است. در حال حاضر اکثریت قریب به اتفاق بر این باورند که سندرم بیماری‌های خاصی مانند ویروس پارالایز که منجر به ایجاد جهش در تولید پروتئین توسط زنبورهای عسل شده است، عامل اصلی انقراض زنبورهای عسل است.

با وجود اینکه تحقیقات متعددی در زمینه دلایل انقراض جمعیت زنبور عسل صورت گرفته است. هنوز پاسخ قطعی در این مورد وجود ندارد. اما محققان همواره امیدوارند تا بتوانند با یافتن راه‌هایی از انقراض زنبورهای عسل پیشگیری کرده و یا این میزان را به حداقل برسانند. زیرا حیات کره زمین به شدت تحت تاثیر این حشرات مفید است.

راه‌‌های نجات زنبورهای عسل

۱) کاشت گیاهان مورد علاقه زنبورها

همان‌طور که بسیاری از گیاهان برای گرده‌افشانی به زنبورها نیاز دارند، زنبورها نیز به گرده گیاهان نیازمند هستند اما نه همه گیاهان. زنبورها به گل‌های با رنگ‌ آبی، بنفش و زرد بیشتر جذب می‌شوند. بنابراین شما می‌توانید با کاشت گیاهانی به رنگ مورد دلخواه زنبورها و مناسب منطقه خود، در حفظ بیشتر زنبورها کمک کنید. تحقیقات نشان داده است؛ اگر ۱۰ گیاه مناسب و مورد علاقه زنبورها در یک باغچه کاشته شوند، زنبورهای بسیاری را به طرف خود جذب می‌کند.

۲) کاهش استفاده از آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی

بیشتر مواد شیمیایی که برای حفظ باغ و چمن‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند، برای زنبورها کشنده هستند؛ در واقع آفت‌کش‌ها به طور مستقیم زنبورها را نمی‌کشند؛ بلکه با ضعیف کردن سیستم ایمنی بدن زنبورها باعث تضعیف بدن آن‌ها در برابر انواع انگل‌ها یا بیماری‌ها شده و در نهایت باعث مرگ درصد بیشتری از آن‌ها می‌شوند. شما می‌توانید به جای استفاده از کودهای شیمیایی، با ایجاد استراتژی خاص، جهت مدیریت استفاده از آفت‌کش‌ها و استفاده از کود طبیعی، کودهای آلی و کنترل شده بیولوژیکی، به حفظ محیط زیست و سلامت زنبورهای کمک کنید.

۳) دیرتر از قبل چمن‌ها را کوتاه کنید

شما هم هر روز در حال کوتاه کردن علف‌های هرز اطراف خانه خود هستید؟ هیچ‌گاه فکر نکرده‌اید که با فاصله‌های زمانی بیشتری می‌توانید این‌کار را انجام دهید؟

بسیاری از علف‌های هرز معمولی مانند شبدر و قاصدک‌ها، گیاهان مورد علاقه زنبورها هستند. یک پیشنهاد ساده داریم، علف‌های هرز اطراف خانه را به سرعت و هر روز کوتاه نکنید. در میان چمن‌ها دانه‌های گل بپاشید، بعد از رشد گل‌ها و مرتب کردن آن‌ها خواهید دید چمن‌ها بسیار زیباتر دیده می‌شوند، و این کار به نجات زنبورهای عسل نیز بسیار کمک می‌کند.

۴)گودالی از پلاستیک و کود گیاهی

بسیاری از زنبورهای بومی در خاک زندگی می‌کنند، اما آن‌ها می‌توانند در لایه‌های زخیم تراشه‌های چوب یا لایه‌های که با پوشش پلاستیکی مسدود شده‌اند، نیز زندگی کرده و کندو درست کنند. پس بهتر است یاد بگیرید که موقع کوتاه کردن چمن‌ها به شیوه‌ای آن‌ها را کوتاه کنید؛ که زنبورها را از داخل گودال‌های خاک فراری ندهید.

۵)محیط زیست و حیوانات را بیشتر دوست داشته باشیم.

بزرگترین تهدید برای زنبورهای عسل گسترش شهرهاست. گسترش شهر و مدیریت انسانی زمین و محیط زیست، باعث از بین رفتن زیستگاه طبیعی زنبورها شده است؛ اما شما می‌توانید این روند را تغییر دهید.

با کاشتن گل‌های وحشی و گیاهان بومی در امتداد جاده‌ها و مناطق عادی و همچنین رشد هوشمندانه گیاهانی که توسعه شهری باعث کاهش محسوس بافت زیستی آن‌ها شده است؛ از زندگی حشراتی مانند زنبورها دفاع کرده و به نجات جمعیت زنبورهای عسل کمک کنید.

هرگز برای کمک به محیط زیست دیر نیست و کمک به زنبورها ساده‌ترین راه برای شروع شماست.

منبع: وبلاگ فروشگاه عسل هانیلی