زنبورها شهد و گرده گیاهان را جمعآوری میکنند تا عسل درست کنند و به کندو غذا بدهند و همانگونه که عسل میخورند بدنشان موم تولید میکند. موم طبیعی گاهی اوقات همراه با عسل بصورت خوراکی مصرف میشود. گاهی هم به صورتهای مختلف در مرکز فروش ورق موم رنگی مانند فروشگاه سارموم برای مصارف مختلف به فروش میرسد. در این مطلب قصد داریم در مورد موم و مصارف مختلف آن بیشتر بخوانیم.
متاسفانه گاهی اوقات موم طبیعی با موادی مثل پارافین مخلوط می شوند که نوعی تقلب به شمار می رود. پس از کجا موم واقعی با قیمت مناسب را بشنایم؟
کاربردهای موم طبیعی عسل
همانطور که گفتیم موم به همراه عسل مصرف میشود و از گذشتههای دور در صنعت شمعسازی در کنار پیه برای سوخت مورد استفاده بوده است؛ اما همه کاربردهای دیگر موم را می شناسید؟ اگر بخواهیم چند مورد اصلی از موارد مصرف مورد را بشماریم عبارتند از:
- بصورت خوراکی و همراه با عسل
- بازگشت به چرخه زنبورداری
- استفاده در تولید لوازم آرایشی
- قالبسازی و مجسمهسازی
- استفاده در صنعت شمع سازی
- تولید لوازم آرایشی و بهداشتی
- درمانهای خانگی مانند گوش درد
- عایقبندی و ضدآب کردن
انواع موم طبیعی
تفاوت انواع موم فقط در شکل ظاهری و یا دفعات تصفیه آن میباشد؛ اما با نامهای زیر شناخته میشوند.
- موم کلوخ (تخته ای)
- موم مرقه ای (آج شده)
- موم قالبی
- موم گرانول
موم کلوخ (تختهای)
هر ساله پس از استخراج عسل از کندو مومها ممکن است شکسته شوند؛ به این مومهای دور ریز کندو موم کلوخی گفته میشود که برای تولید برگه موم استفاده میشوند. از این رو تهیه موم کلوخی برای زنبوردارن بسیار با اهمیت است؛ زیرا به کمک این موم میتوانند موم ورقهای کندو های خود را در بهار آینده تهیه کنند.
موم کلوخ موارد مصرف بسیار زیادی دارد که البته در بسیاری موارد تغییرات در ظاهر آن ایجاد میشود.
کاربردهای موم کلوخ عبارتند از:
- استفاده در صنعت زنبورداری
- شمع سازی
- مجسمه سازی
- قالب سازی
- چرم دوزی
خرید موم کلوخ سختیها و مشکلات خاص خود را دارد. چرا که این نوع موم بسته بندی مناسبی ندارد و حمل نقل آن مشکل است؛ و همینطور به اندازه مومهای دیگر تصفیه نشده است.
موم ورقهای (آج شده)
مومهای آج شده در واقع ورق مومهای طبیعی زنبور عسل با همان مشبکهای موجود بر روی آنها و شش ضلعیهای معروفشان میباشند که یکی از راحتترین مومها در صنعت شمعسازی برای استفاده عموم هستند.
کاربردهای موم ورقهای عبارتند از:
- تولید لوازم آرایشی و بهداشتی
- شمع سازی
- مجسمه سازی
- قالب سازی
- چرم دوزی
- زنبورداری
کاربرد موم ورقه ای در نگاه اول فقط در زنبورداری است اما بنا به دلایل زیر کاربرهای دیگری نیز دارد:
- برخلاف موم کلوخ دارای بسته بندی است
- حمل و نقل آن راحت تر است
- دور ریز آن تقریبا صفر است
موم قالبی
شمش 100 گرمی موم رنگی
مومهای قالبی همان مومهای طبیعی هستند که آب شده و در قالب های مختلف با رنگهای طبیعی به شکل شمش یا قالب در آمدهاند. . از مومهای قالبی بیشتر در مصارف شمع سازی با روش بن ماری ذوب شده و مورد استفاده قرار میگیرند.
موم گرانول
موم گرانولی همان موم طبیعی زنبور عسل است که بعد از تصفیه بیشتر به شکل لپهای در آمده تا استفاده راحتتری داشته باشد. از موم گرانولی علاوه بر مصارف شمع سازی به دلیل تصفیه بیشتر اغلب در موارد بهداشتی آرایشی مانند بالم لب، کرمهای دست ساز، صابون دست ساز و یا حتی موارد داروسازی مورد استفاده میباشد.
از گرانول برای عایق کردن و ضد آب کردن چوب یا درزهای در و پنجره نیز استفاده میشود.
گرانول تصفیه شده موم، در رنگ های سفید،سفید شیری و زرد
گرانول موم زنبور عسل
کاملا طبیعی و تصفیه شده
تهیه شده از موم زنبور عسل
در رنگهای زرد و سفید
راههای شناسایی مرغوب بودن موم طبیعی
- تست در آزمایشگاه
- استفاده الکل سفید
- خرید از مراکز معتبر که دانش فنی لازم برای این کار را دارند.
موم طبیعی تصفیه شده
مومها به صورت عادی حاوی موادی مانند آفتکشهای مختلفی که زنبوردارها استفاده کردهاند و یا ناخالصیهای مانند وجود اعضای بدن زنبور، دانههای گرده گل، صمغ یا بره موم داخل موم هستند. این ناخالصیها باید تصفیه شود تا در زمان ذوب موم، با موم همراه نباشند.
ورق مومهای طبیعی را میتوان در شرایط تصفیه مناسب قرار داد و آن را بطور کامل تصفیه کرد. در حین تصفیه کامل میتوان آن را نیز استریل کرد. موم تصفیه شده در تولید لوازم آرایشی از جمله موم اپیلاسیون کاربرد دارد.
نگهداری از ورق موم
از آنجایی که دمای بالا باعث نرم شدن بیش از حد موم زنبور عسل میشود بهطوری که در دمای 65 درجه آب میشود و دمای پایین باعث سخت و شکننده شدن موم میگردد؛ از این رو زنبورهای عسل باید از گرمای بدن خود برای تنظیم دمای محیط کندو استفاده کنند و آنرا به گونهای حفظ کنند که ایدهآلترین دما برای مدیریت موم زنبورعسل باشد. دمای ایدهآل برای موم زنبور عسل حدود 35 درجهی سانتیگراد میباشد.
پس در محیط عادی نیز تنها باید موم در مقابل نور خورشید قرار نگیرد. اما در سرما بیشتر شکننده میشود و بهتر است بعد از ماندن در هوای سرد برای مدتی در دمای در حدود 20 تا 35 درجه سانتیگراد قرار گیرد تا دوباره انعطاف و نرم بودن خود را حفظ کند.
انواع ورقهای رنگی موم طبیعی زنبور
شانهای زنبورعسل که در ابتدا به شکل استوانههای شش ضلعی به رنگ شیشه و بدون رنگ میباشند با گذشت زمان و ترکیب با عسل، گرده و بره موم تدریجاً تغییر رنگ داده و در واقع با افزایش سن رنگ آنها تیرهتر میشوند؛ به طوری که رنگ موم زنبور عسل از سفید به تنهای مختلف زرد، سپس نارنجی و سپس قرمز و در نهایت قهوهای تیره یا سیاه متمایل به قهوهای تغییر رنگ میدهد. موم زنبور عسل با رنگهای مختلف ممکن است جهت زیبایی و جذابیت آن اهمیت داشته باشد، ولی هیچ تاثیری روی کیفیت آن ندارد.
چنانچه فرآیند تصفیه تکرار شود، حتی رنگ طبیعی موم نیز از بین می رود و موم کاملا سفیدرنگ خواهیم داشت. مومی که بطور کامل تصفیه شده است، معمولا استریل هم می شود و کاربردهای خاصی دارد. مومها با رنگهای خوراکی یا طبیعی به صورتهای مختلفی رنگ میشوند.
زمان خرید موم طبیعی
معمولاً فصل خرید موم توسط مراکز جمع آوری این محصول از زمان برداشت عسل تا شروع فصل زنبورداری است. این زمان در ایران حدوداً از اوایل تابستان تا اواسط پاییز میباشد.
قیمت موم عسل طبیعی
ورقه موم رنگی
ابعاد ورقه های مومی 18 در 28 سانت است
هر کیلو ورق شامل 25 برگه در ابعاد 18 در 28 است
به دلیل آج دار بودن ورقها ممکنه در سایز بندی چند میلیمتر تفاوت اندازه وجود داشته باشد.
ورقه های مومی رنگی
در رنگ های مختلف
تهیه شده از موم طبیعی زنبور عسل
قیمتهای خرید و فروش انواع موم عسل در بازار ایران بر اساس برخی از مولفهها تعیین میشود. برخی از این مولفهها عبارتند از:
- قیمت عسل طبیعی
- فصل برداشت و خرید و فروش
- نوع بسته بندی
- حجم خرید و فروش موم عسل
- نوع کلوخ؛ تختهای یا قالبی و گرانول موم
- دسترسی به بهترین محصول در بازار
و البته در کنار تمام این مولفهها یکی از این پارامترها حجم سفارش است. نباید انتظار داشت قیمت خرید ۱۰ کیلو موم و قیمت خرید ۱ تن موم یکسان باشد.
فروش موم صنعتی
موم صنعتی مومی است که زنبورعسل در تولید آن نقشی ندارد.
گاهی اوقات خریداران به دنبال موم صنعتی هستند و طبیعی بودن موم برای آنها مهم نیست. مثلاً در صنعت شمعسازی یا مجسمهسازی گاهی این اتفاق رخ میدهد.
اما گاهی اوقات مثل تولید برگه موم برای کاربرد در داخل کندوها از موم صعتی استفاده میشود که این امر کاملاً اشتباه است.