اثرات استفاده از اسانس ها، فواید و عوارض آن

 قبل از این در مورد تاریخچه اسانس‌ها و گیاهان دارای رایحه و نحوه استفاده از آن صحبت کرده‌ایمکه می‌تواند در مطلب با عنوان خوشبو کردن اتاق با اسانس و نحوه استفاده از اسانس سوز مطالعه کنید. اما در کنار آن امروز قصد داریم بیشتر در مورد اثرات استفاده از اسانس ها؛ فواید و مضرات آن صحبت کنیم.

مکانیسم اثر اسانس‌ ها

واضح‌ترین اثرات استفاده از اسانس تحریک قوی حس بویایی است و دقیقاً مثل یک دارو اثر مستقیمی بر مغز می‌گذارد.

بو ­کردن بدون شک دقیق­تر از سایر احساسات ما است و ایمپالس­های عصبی را سریعاً به مغز منتقل می‌کند. دستگاه بویایی مستقیماً به سیستم لینبیک متصل است و همانطور که می‌دانیم. مرکز کنترل مغز برای هیجان، حافظه و احساسات ما است و در کنترل ضربان قلب، فشارخون، استرس، تنفس و تعادل هورمونی دخالت دارد.

مکانیسم اثر ضدباکتریای و ضد قارچی تعدادی از اسانس‌ها در مدل‌های حیوانی بررسی شده، شامل سه مکانیسم زیر است:

• حل شدن در غشاء سیتوپلاسمی و اثر بر روی ساختمان آنزیم و از بین بردن میکروارگانیسم
• ایجاد اختلال در انتقال الکترون در زنجیره تنفسی
• ایجاد وقفه در فسفوریلاسیون اکسیداتیو

مکانیسم اثر ضد التهابی و ضد اسپاسم اسانس‌ها به صورت دو مکانسیم فرضی ممانعت از انتقال غشایی Ca و مهار پروستاگلاندین­ها عمل می‌کند.

اسانس، در رایحه های مختلف

اسانس شمع
با رایحه های مختلف
مخصوص استفاده در اسانسوزهای مختلف

۲۹,۰۰۰تومان ۲۲,۰۰۰تومان

به سبد خرید اضافه شود

اثرات استفاده از اسانس‌ ها

استعمال خارجی:

استنشاق اسانس‌ها و رایحه آن در فضا باعث ایجاد اثراتی بر رو سیستم عصبی ان شان و اطراف می‌شود.

اثر بر جریان خون: اسانس‌­ها باعث تحریک و بهبودی جریان خون می‌­شوند.
اثر ضد التهابی: تعدادی از محققین معتقدند که این اثر به دلیل اتصال به سیستم دفاعی بدن که مسئول التهاب موضعی می‌­باشد اعمال می‌­شود.
اثر ضدعفونی کنندگی اسانس‌ها: این اثر به علت حلالیت اسانس‌ها در چربی و نفوذ آن به داخل سلول‌های میکروارگانیسم است که روی متابولیسم سلولی اثر می‌گذارد. اثر باکتریواستاتیکی آن‌ها می‌تواند ناشی از اثر آن‌ها بر کشش سطحی باشد.
اثر ضد بوی اسانس‌ها: این اثر در عصاره بابونه گزارش شده است. همچنین اسانس آویشن دارای اثر ضد بو (از بین بردن بوی بد زخم‌ها) می‌باشد.
اثر تحریک کننندگی گرانولاسین: این اثر همراه با اثر ضد التهابی و پرخون کنندگی می‌باشد و در مورد اسانس بابونه صدق می‌کند.
اثر حشره کشی و دفع حشرات: این اثر ضعیف است و در اسانس‌های سیترونلا، اکالیپتوس و میخک دیده شده است.

استعمال داخلی:

اثرات استفاده از اسانس ها تنها شامل رایحه و استعمال خارجی نیست بلکه از قدیم به عنوان شاخه طبی در طب سنتی ملل مختلف از جمله چین، هند، مصر و ایران باستان نیز مورد استفاده قرار می‌گرفت و اثرات استفاده از اسانس تا حدود زیادی ثابت شده است. از جمله اثرات استعمال داخلی اسانس‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد.

اثرات آرام بخش: اسانس سنبل الطیب بعلت داشتن ماده Valepotriate دارای اثرات آرام بخشی می‌باشد.
اثرات اسپاسمودیک: اسانس زیره سیاه، پرتقال، نعناع دارای این اثر می‌باشند.
تحریک ترشحات غدد دستگاه گوارشی: اثر این دسته از اسانس‌ها تحریک اشتها، افزایش ترشح صفرا، افزایش حرکات کیسه صفرا و ضد نفخ می‌باشند وکار آن‌ها مثل کاربرد ادویه در غذاها می‌باشد؛ مانند اسانس­های آنیسون، رازیانه، پوست پرتقال، نعناع، دارچین، بابونه، گشنیز، زیره سیاه و ریحان.
اثر دیورتیک: اسان‌ها کمتر از طریق کلیه دفع می‌شوند و به دلیل نداشتن اثر مستقیم روی کلیه­‌ها دارای یک اثر واقعی دیورتیک می‌باشند. ثابت شده است عصاره Berry Juniper زمانی که ترپن‌­های آن جدا شوند فاقد اثرات مدری است. در حالیکه گروه تحقیقات دیگر ادعا کرده­‌اند روغن­های بدون ترپن فعالیت مدری واضحی دارند.
اثرات محرک جریان خون: این اثر در دوزهای بالای اسانس‌ها ظاهر می‌شوند که نتیجه آن افزایش تحریک جریان خون به طور معکوسی است که باعث ایجاد تحریک مراکز مغزی، نخاعی، تنفسی و قلبی می‌شوند.
اثر خلط­آور: اثرات خلط­آور اسانس‌ها بیشتر ناشی از اثرات Secretomomaticو Secretolyti و به میزان کمتری، مربوط به اثرات موضعی برونکواسپاسمولیتیک است اسانس‌های که اثر خلط­‌آوری دارند شامل اسانس آنیسون، کاج، اکالیپتوس، رازیانه، و صنوبر می‌باشند.
اثرات ضد التهابی و آنتی سپتیک: اسانس بابونه به خاطر داشتن ماده Matricine دارای فعالیت ضدالتهابی است. ترکیبات حاوی این ماده برای درمان گاستریت، التهاب ساده گوارش و زخم­های ملتهب سیستم گوارشی مصرف داخلی می‌شوند. برخی اسانس‌ها نظیر اسانس اکالیپتوس، تیمول و آویشن به خاطر اثرات آنتی سپتیک در درمان سرماخوردگی و التهاب دهان از طریق استنشاق و قرقره مصرف می‌شوند.

عوارض مصرف بیش از حد اسانس

مصرف بیش از حد اسانس‌ها باعث تحریک دستگاه گوارش شده و ممکن است سبب تهوع و اسهال و استفراغ گردد. عوارض جانبی نامطلوب ناشی از استفاده بیش از حد از اسانس‌ها بر روی سقط جنین با دوزهای مصرفی بالا دیده شده است.

از دیگر اثرات استفاده از اسانس ایجاد آلرژی ست. اسانس‌ها در اثر تماس موضعی، به مرور زمان تولید  آلرژی می‌کنند مانند سینامالدئید موجود در اسانس دارچین.

برخی از اسانس‌ها مانند اسانس لیمو و اکالیپتوس سبب ایجاد حساسیت به نور و واکنشهای فتوتوکسیک می‌کنند که بصورت التهاب پوست و تشکیل تاول مشاهده می‌شوند.

اثر سرطان­زایی گیاه زعفران که حاوی سافرول است بر روی کبد مشخص شده است.

اسانس Calmus سبب تومورهایی در ناحیه زخم­های دئودنال می‌شود. تعداد کمی از روغن‌های اسانسی سمی مانند آلفا و بتا توجون در تربانتین و آپیتول در اسانس جعفری در دوزهای بالای خود، سبب بیهوشی، فلج و سکته ناقص شده­­‌اند که این ضایعات برگشت ناپذیر بوده و ضایعات عمده­ای در افت باقی می‌گذارند.

روش صحیحی نگهداری از اسانس‌ ها

اسانس سوز، طرح جغد

اسانس سوز

طرح جغد

 

۵۰,۰۰۰تومان

افزودن به سبد خرید

معمولاً واکنش‌های شیمیایی که بعد از استخراج اسانس در آن به وقوع می‌پیوندند سبب کاهش کیفیت و یا فاسدشدن اسانس‌­ها می‌گردد. برای تاثیر اثرات استفاده از اسانس ها بهتر است در نحوه نگهداری آن‌ها دقت کنید.

به طور کلی برای نگهداری اسانس‌ها باید حضور تمام عواملی را که سبب کاهش کیفیت آن‌ها می‌شود را به حداقل برسانیم مثلاً حتی الامکان باید در درجه حرارت‌های پایین ­تر اقدام به نگهداری اسانس نموده و یا تماس اسانس‌ها را با هوا که سبب اکسیدشدن آن می‌شود، کم کنیم.

باید ظروف محتوی اسانس‌ها را کاملاً پر و درب آن‌ها را کاملاً محکم نمود تا ورود هوا به داخل ظرف و تماس آن با سطح اسانس امکان­پذیر نشود. برخی اسانس‌ها در اثر نور تجزیه می‌­شوند لذا برای نگهداری این گونه مواد، باید از ظروف شیشه‌ای رنگی استفاده کرد.